آشنايي با رئو ستا و چه تفاوتي با پتانسيومتر دارد؟

آشنايي با رئو ستا و چه تفاوتي با پتانسيومتر دارد؟

رئوستا چيست؟

در واقع رئوستا يك سنسور دو سيمه مي باشد كه از يك مسير مقاومتي ساخته شده است كه به يك پتانسيل الكتريكي مثلا ۱۲ ولت اتصال دارد و بر روي يك پايه مكانيكي حركت مي كند. رئوستا داراي دو جاي فيش سياه متصل به دو سر ثابت مي باشد و يك فيش قرمز متصل به سر لغزنده است كه با جابجا كردن فيش ها مي توانيم به طرق مختلف از رئوستا استفاده كنيم.

 از رئوستا به سه روش استفاده مي كنند:

1. در صورتي كه دو محل فيش سياه را به مدارجريان برق متصل كنيم، رئوستا مانند يك مقاومت ثابت عمل مي كنند و حركت لغزنده در مدار تاثيري ندارد.
2. وقتي يك فيش سياه و يك فيش قرمز را به مدار جريان برق اتصال دهيم، در اين حالت با حركت لغزنده در يك طرف مقاومت كم و در سمت ديگر مقاومت مدار افزايش پيدا مي كند بنابراين جريان كم و زياد مي شود.
3. وقتي فيش سياه رئوستا را به طور مستقيم به مولد برق متصل كنيم و فيش قرمز را با يك فيش سياه به مدار وصل كنيم ، رئوستا مانند پتانسيومتر عمل مي كند و با حركت لغزنده اختلاف پتانسيل دو سر مدار الكتريكي تغيير خواهد كرد بنابراين شدت جريان  نيز تغيير مي كند و عملا رئوستا كار پتانسيومتر را انجام مي دهد.

مي توان گفت پتانسيومتر و رئوستا  مقاومت متغير مي باشند كه براي تبديل حركت مكانيكي به اطلاعت الكتريكي  به كار مي روند و اختلاف آن ها در اين است كه پتانسيومتر جهت كنترل ولتاژ يا پتانسيل استفاده مي شود و رئوستا براي كنترل جريان مورد استفاده قرار مي گيرد. رئوستا همان پتانسيومتر مي باشد با يك تفاوت كوچك كه در رئوستا يكي از ترمينال هاي ثابت استفاده نمي شود و آزاد مي ماند. مي توان گفت رئوستا از يك المان مقاومتي، يك كنتاكت متحرك و يك كنتاكت ثابت ايجاد شده است. از رئوستا در مدارات براي تغيير جريان استفاده مي شود.

پتانسيومتر چيست؟

مقاومت هاي الكتريكي مقاومت ثابتي دارند كه مانع عبور جريان الكتريكي شده يا دربرابر عبور آن در مدار مخالفت مي كند و بر طبق قانون اهم باعث افت ولتاژ مي شود. بنابراين مقاومت ها را به نوعي طراحي مي شوند كه يك مقدار ثابت يا مقدار متغير بر حسب اهم داشته باشد.

پتانسيومتر يك سنسور ۳ سيمه است كه مقاومت داخلي آن از يك طرف به ولتاژ صفر ( زمين) و از طرف ديگر به ولتاژ ۵ يا ۱۲ ولت متصل مي شود و به وسيله حركت يك پايه متحرك، مقادير مقاومتي متغير توليد مي كند. معمولا دو سر پتانسيومتر بيشترين مقاومت را ايجاد مي كند كه اين مقدار مقاومت ثابت مي باشد اما سر وسط با يكي از طرفين مقاومت متغير توليد مي كند. بايد در هنگام كار با پتانسيومتر توجه داشته باشيد كه مقدار مقاومت متغير چند وات است زيرا با عبور جريان  شديد در مدار، پتانسيومتر خواهد سوخت. در نظر داشته باشيد كه در هنگام كار با پتانسيومتر ولتاژ و جريان هر دو تغيير مي كنند اما ملاك محاسبه براي كامپيوتر به وسيله تغييرات ولتاژ انجام مي شود. پتانسيومتر متغير در انواع مختلفي وجود دارند و مي توان آن ها را به سهولت تنظيم كرد كه جهت كنترل ولتاژ، جريان يا باياس و كنترل بهره يك مدار جهت رسيدن به شرايط تنظيم صفر به كار برده شود.

در گذشته از يك سيم پيچ مقاومتي بزرگ براي اندازه گيري اختلاف پتانسيل ها استفاده مي شد. در حال حاضر پتانسيومترها نسبت به گذشته كوچكتر و دقيق تر هستند كه بيشتر قطعات الكترونيك با نام هاي: مقاومت متغير، پيش تنظيم، تريمر، رئوستا پتانسيومتر متغير نام گذاري مي شوند. اگرچه اين قطعات داراي اسامي گوناگون مي باشند اما عملكرد آن ها بسيار مشابه يكديگر مي باشد كه مقدار مقاومت خروجي آن ها با حركت لغزنده مكانيكي يا حركت يك كنتاكت به وسيله كنش خارجي تغيير مي كند. اغلب مقاومت ها براي عملكرد ويژه اي مانند تنظيم صداي راديو، تنظيم سرعت وسايل نقليه، تنظيم فركانس يك كاليبراسيون يا اسيلاتور دقيق در مدار هستند.

رئوستا و پتانسيومتر از نظر كاربردي چه تفاوتي با يكديگر دارند؟

از يك رئوستا ولتاژ در داخل واحد كنترل الكترونيكي اندازه گيري  مي شود اما در پتانسيومتر ولتاژ در خارج از واحد كنترل الكتريكي اندازه گيري مي شود. هنگامي كه پايه متحرك پتانسيومتر تغير كند مقادير مختلفي از ولتاژ را به كاربر نشان مي دهد در اين حالت يك تقسيم كننده ولتاژ ايجاد مي كند. هرچند پتانسيومتر و مقاومت متغير براي معرفي يك قطعه  به كار مي روند اما داراي اتصالات و عملكرد متفاوتي مي باشند. در انتهاي هر دو قطعه به يك مسير مقاومتي كنتاكت ها اتصال دارند و كنتاكت سوم با نام لغزنده متحرك ناميده مي شود.

 ديمر چيست:

يكي از كاربرد هاي پتانسيومتر ديمر مي باشد كه نوعي مقاومت متغير مي باشد و به شكل پتانسيومتر استفاده مي شود. اگر بخواهيم از قطعات الكترونيكي بكار رفته در ساختمان ديمر صرف نظر كنيم، بايد گفت كه ديمر مي تواند ولتاژ منتقل شده به مصرف كننده را كنترل  مي نمايد. به اين وسيله جهت كم و زياد كردن شدت نور لامپ ها ( معمولا در لامپ هاي رشته اي و چراغ خواب) يا كنترل دور موتورهاي الكتريكي ( براي موتورهاي الكتريكي تك فاز مانند پنكه هاي سقفي)  مورد استفاده قرار مي گيرد.

بايد دانست از ديمر براي كنترل شدت نور لامپ هاي كم مصرف نمي توان استفاده كرد زيرا لامپ هاي كم مصرف براي روشنايي به حداقل يك ولتاژ  احتياج دارند.

 انواع پتانسيومتر:

پتانسيومترها قطعات آنالوگي هستند كه از دوبخش مكانيكي ساخته شده اند.

1. يك عنصر، مسير سيم پيچ مقاومتي ثابت كه مقدار مقاومت آن را با علامت اهم نشان مي دهند.
2. بخش مكانيكي كه به كنتاكت يا لغزنده اجازه مي دهد در طول مسير مقاومتي حركت كند و با تغيير موقعيت، مقدار مقاومت تغيير مي كند. بايد دانست راه هاي زيادي جهت حركت لغزنده در طول مسير مقاومتي به شكل مكانيكي يا الكتريكي موجود مي باشد.  پتانسيومترها ، همچنين به جز مسير مقاومتي و لغزنده در ساختار خود يك محفظه، يك محور يا شفت، يك بلوك لغزان و بوش يا ياتاقان دارند.

حركت لغزنده يا كنتاكت به تنهايي با عمل زاويه اي ( چرخشي ) يا خطي ( مستقيم) صورت مي گيرد.

اصولا ۴ دسته اصلي پتانسيومتر متغير موجود مي باشد.

پتانسيومتر گردان:

اين نوع پتانسيومتر از نوع مرسوم پتانسيومتر است كه با حركت زاويه اي تغيير كرده و با چرخاندن يك دكمه لغزنده حول يك عنصر مقاومتي منحني شكل حركت مي كند. از اين نوع پتانسيومتر تحت عنوان دكمه كنترل صدا استفاده مي شود. معمولا پتانسيومترهايي كه قابليت چرخيدن حول محور را به شكل چند دور دارند تريمر نامگذاري مي شوند و براي چرخش بسيار دقيق و زياد در دسترس قرار مي گيرند.

 پتانسيومتر كشويي:

از اين پتانسيومترها براي تجهيزات صوتي حرفه اي چون ميكسرهاي استوديو استفاده مي شود. به دليل وجود شيار طولاني كه دارند اجازه حركت راحت تيغه را در طول مسير مقاومتي مي دهند كه اين يكي از معايب اين نوع پتانسيومترها مي باشد. همچنين اين شيار باز محل ذخيره و جذب هر گونه گرد، غبار و عرق يا چربي دست كاربران مي شود. بنابراين از يك پوشش جهت جلوگيري از اين عوامل استفاده مي شود. پتانسيومترها به عنوان ساده ترين ابزار براي تبديل موقعيت مكانيكي با ولتاژ مناسب مي باشند و مي توانند جايگزين سنسورها باشند كه با نام سنسور جابه جايي خطي ناميده مي شوند.

 پيش تنظيم يا تريمر:

پتانسيومتر پيش تنظيم يا تريمر در اصطلاح پتانسيومتر كوچك تنظيم و فراموش  مي باشند و مي توانند يك مدار را به سادگي تنظيم كنند. نوعي از پتانسيومترهاي پيش تنظيم چرخان با يك دور، نمونه اي مينياتوري از مقاومت متغير استاندارد مي باشند و براي نصب مستقيم بر روي PBC توليد شده اند كه با پيچ گوشتي دو سو و يا ابزار پلاستيكي نظير آن تنظيم مي شوند.

 رئوستا:

از انواع توان بالاي پتانسيومترها مي باشند اين ابزار مقاومت هاي متغير با دو اتصال هستند كه جهت فراهم كردن مقدار مقاومت دلخواه در مخدوده اهمي خود براي كنترل جريان عبوري مورد استفاده قرار مي گيرند.

اصولا پتانسيومترها در تهيه و فناوري انواع مختلفي مانند فيلم كربن، پلاستيك رسانا، كرميت وسيم پيچي شده در بازار موجود مي باشند. ميزان مقاومت پتانسيومترها يا مقاومت متغير به مقاومت كل جريان مدار مقاومت از يك ترمينال ثابت تا ترمينال ديگر وابسته مي باشد.

مطالب مرتبط:

• استفاده از انرژي هاي تجديدپذير براي توليد برق
• كاربرد فيوز وآشنايي با فيوز ساختماني
• حسگر دزد گيرها چيست و چگونه كار مي كند ؟